Το Ιστορικό Ιατρικό Μουσείο Χίου, αποτελεί ένα πρότυπο θεματικό μουσείο που επικεντρώνεται στην θεώρηση της ιστορικότητας της άσκησης της ιατρικής επιστήμης στο νησί της Χίου μέσα από μια πολυεπίπεδη προσέγγιση της ιατρικής θεματικής, τόσο μέσα από τα ίδια τα μέσα τέλεσης της ιατρικής πράξης, όσο και μέσα από την επιμέρους εξέταση των στοιχείων ιστορικότητας των οργανωμένων ιατρικών δομών στο νησί της Χίου.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, η οργάνωση της έκθεσης δομείται πάνω σε δύο βασικούς πυλώνες – τεκμήρια της μουσειολογικής μελέτης: α) την προβολή, κειμενική τεκμηρίωση και εν γένει ανάδειξη της ιστορικής αξίας καθώς και της λειτουργικής χρηστικότητας των μέσων τέλεσης της ιατρικής πράξης, των ποικίλων ιατρικών εργαλείων και συσκευών και β) την προβολή, κειμενική τεκμηρίωση και εν γένει ανάδειξη της ιστορικής διαδρομής των οργανωμένων ιατρικών δομών στο νησί της Χίου.

Στα πλαίσια του πρώτου θεματικού άξονα οργανώνονται σε ομάδες αντικειμένων ή και εξετάζονται ως μεμονωμένες περιπτώσεις, ομάδες ιατρικών εργαλείων και ιατρικές συσκευές με προέλευση τόσο από ιδιωτικές συλλογές, όσο και από δημόσια ιδρύματα.

Στο πρώτο σκέλος ανήκουν όλα τα αντικείμενα των  Συλλογών «Ιωακείμ Αντωνίου» και «Μιχαήλ Βολάκη», ευγενική παραχώρηση και δωρεά των Ανδρέα Μιχαηλίδη και Ιωάννη Βολάκη, οι οποίες και συγκροτούνται σε αυτόνομες συλλογές εντός του μουσείου, καθώς και όλα τα εκθέματα της «Φαρμακευτικής Συλλογής», ευγενική δωρεά των οικογενειών, Σπίνου, Τζηρά και παραχώρηση του Ιατρού Ανδρέα Μιχαηλίδη. Παραχώρηση του τελευταίου αποτελεί επίσης η πλειονότητα των αντικειμένων της «Γενικής Συλλογής», όπου έχουν ακόμη συνεισφέρει με πολύ σημαντικές δωρεές οι: Δημήτριος Κοκκινάκης, Ειρήνη Κοσσένα, Αλέξανδρος Λατουσάκης, Ειρήνη Μηλιού, Σταμάτιος Μυριαγκός, Καλλιόπη Παραδείση – Παπαχατζή, καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο Καλλιμασιάς.

Στο δεύτερο σκέλος ανήκουν όλα τα εκθέματα των Συλλογών «Λωβοκομείου» και «Μαιευτηρίου». Εδώ, προβάλλονται διεξοδικά, αντικείμενα, φαρμακευτικά σκευάσματα, ιατρικά εργαλεία και συσκευές, αλλά και πολύτιμο όσο και σπάνιο αρχειακό υλικό, άμεσα συνδεδεμένα με την ιατρική πρακτική στην καθημερινότητα των δύο παραπάνω ιδρυμάτων και περιλαμβάνονται αντικείμενα που βρισκόταν in situ στους χώρους των παραπάνω ιδρυμάτων και εν συνεχεία μεταφέρθηκαν από εκεί στο μουσείο με ενέργειες του Ιατρικού Συλλόγου Χίου.

Τέλος, στα πλαίσια του δεύτερου οργανωτικού πυλώνα, εξετάζεται συνοπτικά και εμπεριστατωμένα, τόσο μέσα από την περιδιάβαση των εκθεμάτων, όσο και μέσα από την ανάρτηση ξεχωριστών κειμενικών αναφορών, η ιστορική πορεία των τεσσάρων βασικών ιδρυμάτων του νησιού με μεγάλη χρονική διάρκεια, κοινωνική προσφορά και ιστορική αξία: του Λεπροκομείου Χίου, ευρύτερα γνωστού ως «Λωβοκομείου», με ιστορία έξι αιώνων, του «Σκυλίτσειου» Νοσοκομείου Χίου, που διανύει αισίως τον τρίτο αιώνα λειτουργίας του, του Εθνικού «Μιχάλειου» Ορφανοτροφείου Χίου, με περισσότερες από επτά δεκαετίες ύπαρξης και προσφοράς και του Μαιευτηρίου Χίου «Μιλτιάδης και Ζηνοβία Κόκκαλη» με πέντε δεκαετίες προσφοράς στην χιακή κοινωνία.

Τις αναφορές στα μεγάλα ιδρύματα της Χίου, συμπληρώνει ακόμη, σύντομη επισκόπηση της ίδρυσης των πρώτων φαρμακείων  στο νησί, κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Αναφέρεται εν συντομία η ίδρυση και η ιστορική εξέλιξη τεσσάρων βασικών φαρμακείων των: Ιωάννη Κ.Τζηρά, με έτος ιδρύσεως το 1891, Ιωάννη Σπίνου με λειτουργία από το 1888 κι εξής, Ιωάννη Σόδη, με έτος ιδρύσεως το 1875 στην Κωνσταντινούπολη, και το 1896 στη Χίο και Δομένικου Ψάλτη με περίοδο ιδρύσεως τα τέλη του 19ου αιώνα στην Σμύρνη και τα πρώτα έτη μετά το 1912 στη Χίο.

Συνοπτική αναφορά γίνεται τέλος, στο νόσημα του τραχώματος, το οποίο είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις στο νησί, ήδη από τον 19ο αιώνα και ενίσχυσε περαιτέρω την παρουσία του κατά τον 20ο αιώνα και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι και την δεκαετία του 1970 οπότε και εξαλείφθηκε.